Konularına Göre Halk Oyunları
 

İnsan tabiat ilişkisini konu alan oyunlar. Yağmur, sis, akarsuyu konu alan oyunlar. Bitkileri konu alan halk oyunları. Rakamlarla ifade edilen oyunlar. İnsan hayvan ilişkilerini konu alan halk oyunları. Toplumsal olayları konu alan halk oyunları; kavgayı konu alan oyunlar, savaşı konu alan oyunlar, aşkı ve sevgiyi konu alan oyunlar, kızla erkeğin birbirine kur yapmasını konu alan oyunlar. Askere uğurlamayı konu alan oyunlar. Tarımı konu alan oyunlar, ekin biçimi konu alan oyunlar, ürünün zarar görmesini konu alan oyunlar. Meslekleri konu alan oyunlar, çobanlarla ilgili oyunlar, kadınların yapmış olduğu günlük işleri taklit ederek erkeklerin oynadığı oyunlar, ekmek yapımı inek sağılması gibi teşbih edilen oyunlar. Bir iş üretimi ile ilgili oyunlar ip eğirme gibi. 

Halkoyunları konularına göre ikiye ayrılır.

1- Soyut konuları işleyen halkoyunları

2- Somut konuları işleyen halk oyunları.

Bunlar, öykünmeye dayalı dıramatik oyunlardır. Dıramatik oyunlar, bir olayı, bir varlığı, öykünme yolu ile dıramatize eder niteliktedir. Bunlar içerdikleri konulara göre:

a) Doğayı Öykünen Oyunlar: Erzurum'dan Kavak, Kars'tan Uzunderece oyunlarında görüldüğü gibi oyunlardaki bazı hareketler, figürler doğayı yansıtır. Kadınların vücutlarını iki yana hafif büküşleri, kavağın rüzgardan sallanışını, Uzunderece oyunundaki bazı figürler ise ırmak alkışlarını öykünmektedir.

 

b) Hayvan Taklitli Oyunlar: Bu oyunlarda ilk çağların dinsel kalıntılarına rastlanır. Tokat'tan Kartal Halayı, Erzurum'dan Tavuk Barı, Gaziantep'ten Yedideve ve Serçe, Silifke'den Keklik, Yozgat'tan Feyli Turnam ve Çekirge oyunları bunlara birkaç örnek olabilir. Yedideve oyunun da deve yürüyüşü, Serçe oyununda; Serçe sıçraması, Kartalda; oyuncuların kartal gibi kanat açıp süzülüşleri, Keklik'te; kekliğin konuşu, uçuşu, korkup ürkmesi, sekmesi, Feyli Turnam'da; Turnanın uçuşu, konuşu, sekerek gezinmesi öykünmektedir.

 

c) Savaş Taklitli Oyunlar: İçeriğinde; erlik, yiğitlik, cesaret gibi soyut kavramlar taşıyan bu oyunlarda savaş, vuruşma, dövüşme yansılanır. Bu oyunlarda araç; tüfek, bıçak, kılıç-kalkan, hançer, sopadır.

Erzurum'un Köroğlu ve Hançer Barları, Bursa'nın Kılıç-Kalkan oyunu bu tip oyunlara birkaç örnek olabilir.

 

d) Günlük Yaşamı Öykünen Oyunlar: Bu oyunlarda günlük yaşam, uğraşılar, yapılan işler öykünmektedir. Bu tür oyunların birçoklarında şamanizmin kalıntıları görülür. Sivas, Köy-İş Halayı bu söylediklerimize güzel bir örnek olmaktadır. Bu oyunun başlarında şamanizmin kalıntıları olan tapınma hareketleri görülür. Oyunun sonlarına doğru ibadetin verdiği rahatlık ve huzur açıkça sezilmektedir. Ayrıca Türkmen Kızı (Silifke), Kalaycı, Keçeci, Bakırcı (Kastamonu) gibi çeşitli esnaf taklitlerinin yapıldığı esnaf oyunu, Sivas'tan Arnavut oyunu da bu tür oyunlara örnek olmaktadır.

 

e) Kadın Erkek İlişkilerinin Öykünün Oyunlar: Bu oyunlarda sevgi, kıskançlık gibi kavramlar; kaçan, naz eden, ve kaçanın peşinde koşan, sonunda tatli bir anlaşmaya varılan gönül serüvenleri işlenir.

Sivas'tan Sarı Zeybek, Kars'tan Kıskanç, Elazığ'dan Bıçak oyunu bu tür oyunlara birkaç örnek olabilir.